Symbole ołtarza

Klikając na konkretną figurkę możesz dowiedzieć się kogo ona przedstawia.

Symbole ołtarza
Św. Marek Ewangelista Św. Jan Ewangelista Św. Mateusz Ewangelista Św. Łukasz Ewangelista Św. Piotr Apostoł Św. Paweł Apostoł

Św. Marek Ewangelista

Św. Marek Ewangelista był uczniem i współpracownikiem apostołów – najbliżej związanym z św. Piotrem; tradycja widzi w jego Ewangelii zapis nauczania Piotra. Działał też u boku św. Pawła i Barnaby, a według starożytnej tradycji założył Kościół w Aleksandrii, gdzie poniósł męczeństwo. Jego Ewangelia jest najkrótsza, dynamiczna, skupiona na czynach Jezusa i tajemnicy krzyża.

Jego symbolem jest uskrzydlony lew – jedna z czterech postaci „tetramorfu” nawiązujących do wizji Ezechiela i Apokalipsy. Do Marka przypisuje się lwa, bo jego Ewangelia zaczyna się „głosem wołającego na pustyni” (Jan Chrzciciel) – jak potężny ryk w pustkowiu; lew kojarzy się też z odwagą i królewską mocą Chrystusa. W ikonografii Marek bywa przedstawiany z lwem i księgą Ewangelii.

Św. Jan Ewangelista

Św. Jan Ewangelista to jeden z Dwunastu, „uczeń, którego Jezus miłował”, autor Ewangelii, trzech Listów i Apokalipsy (tradycja wiąże go z Efezem i wyspą Patmos). Jego Ewangelia ma charakter teologiczny: ukazuje bóstwo Jezusa, znaki (cuda) i głębokie mowy Mistrza; zaczyna się uroczystym Prologiem „Na początku było Słowo…”.

Jego symbolem jest uskrzydlony orzeł – jedna z czterech postaci tetramorfu znanych z wizji Ezechiela i Apokalipsy. Orzeł oznacza wzlot myśli ku „wysokościom” tajemnicy Boga: Jan jako pierwszy „szybuje” najwyżej w rozumieniu boskości Chrystusa, a Prolog niczym lot orła prowadzi czytelnika ku początkom wszystkiego. W ikonografii Jan bywa przedstawiany z orłem i księgą.

Św. Mateusz Ewangelista

Św. Mateusz Ewangelista (Lewi) był celnikiem powołanym przez Jezusa i jednym z Dwunastu. Tradycja przypisuje mu Ewangelię napisaną z myślą o chrześcijanach pochodzenia żydowskiego: mocno ukazuje spełnienie proroctw i przedstawia Jezusa jako Mesjasza oraz „nowego Mojżesza” (m.in. Kazanie na Górze). Według przekazu zakończył życie męczeńsko.

Jego symbolem jest uskrzydlony człowiek / anioł (z tetramorfu). Odnosi się to do początku jego Ewangelii, która rozpoczyna się rodowodem i opowieścią o Wcieleniu – akcent na ludzką naturę Chrystusa. Uskrzydlona postać oznacza też natchnienie Ducha i moralne nauczanie. W sztuce Mateusz bywa ukazywany z księgą i aniołem.

Św. Łukasz Ewangelista

Św. Łukasz Ewangelista – lekarz i towarzysz św. Pawła – jest autorem trzeciej Ewangelii i Dziejów Apostolskich. Jego Ewangelia bywa nazywana „Ewangelią miłosierdzia”: podkreśla działanie Ducha Świętego, modlitwę, wrażliwość na ubogich i na kobiety; to u niego znajdziemy przypowieści o Miłosiernym Samarytaninie i Synu marnotrawnym, a także opowieści o dzieciństwie Jezusa (Magnificat, Benedictus, Nunc dimittis).

Jego symbolem jest uskrzydlony wół (byk) – jeden z czterech tetramorfów z wizji Ezechiela i Apokalipsy. Wół oznacza ofiarę i kapłańską służbę, a Ewangelia Łukasza zaczyna się sceną Zachariasza pełniącego posługę w świątyni; symbol wskazuje też na ofiarę Chrystusa. W ikonografii Łukasz bywa przedstawiany z księgą i wołem, niekiedy także jako „malarz” ikon Matki Bożej.

Św. Piotr Apostoł

Św. Piotr Apostoł (Szymon, nazwany przez Jezusa Kefas – „skała”) był rybakiem z Galilei, powołanym, by przewodzić gronu Dwunastu. Jako pierwszy wyznał wiarę w Chrystusa, był świadkiem Przemienienia i po Zmartwychwstaniu umacniał braci; tradycja widzi w nim pierwszego biskupa Rzymu i znak jedności Kościoła. Zakończył życie męczeńsko w Rzymie, według przekazu ukrzyżowany głową w dół, uważając się niegodnym śmierci jak Pan.

Jego głównym symbolem są klucze – nawiązanie do słów Jezusa o powierzeniu mu „kluczy Królestwa” (Mt 16,18–19), czyli władzy „wiązania i rozwiązywania” oraz odpowiedzialności za Kościół. W ikonografii pojawia się też odwrócony krzyż (pamiątka męczeństwa), kogut (przypomnienie zaparcia i nawrócenia) oraz łódź z sieciami (posłannictwo pasterza i rybaka ludzi).

Św. Paweł Apostoł

Św. Paweł Apostoł – faryzeusz z Tarsu, niegdyś prześladowca Kościoła – po spotkaniu Zmartwychwstałego pod Damaszkiem stał się Apostołem Narodów. Przemierzał świat śródziemnomorski, zakładał wspólnoty i pozostawił listy, które do dziś są sercem nauczania Kościoła o łasce, wierze i życiu w Chrystusie. Zginął męczeńsko w Rzymie (ok. 64–67), ścięty mieczem.

Jego symbole to przede wszystkim miecz i księga/zwój. Miecz oznacza zarówno sposób męczeństwa, jak i Słowo Boże – „miecz Ducha” (Ef 6,17), „ostrze obosieczne” (Hbr 4,12), którym Paweł głosił Ewangelię. Księga lub zwój przypomina o autorstwie listów apostolskich. W ikonografii pojawiają się też palma męczeńska oraz motyw Trzech Fontann (miejsce tradycyjnie związane z jego śmiercią w Rzymie).